Azo boyar maddeler, -N=N- azo grubundan oluşur ve tümüyle organiktir. Tekstil ve deri mamullerinin boyanması, boyanın ürüne tam olarak rengini vermesi işlevlerini görür. “Renklendirici” olarak nitelendirilirler.
Azo boyar maddeler altındaki 24 arilamin, kanserojen özellik taşır ve bu sebeple bu maddelerin Avrupa Birliği’nce, belirli bir limitin üstünde kullanılması halinde “yasaklı kimyasallar” sınıfına girmesine karar verilmiştir.
Limitlerin üzerinde kullanımı vücutta alerjik reaksiyonlara ve farklı organlarda kansere yol açabilir.
Azo boyar maddeler için testler ve yönetmelikler
Azo boyaları, üreticilerin belirli tekstil ve deri ürünlerine daha canlı renkler vermek için işlem yaptıkları sentetik boyalardır. Bununla birlikte, bu boyaların bazı türleri aromatik aminleri üretir ve kanserojen oldukları da kanıtlanmıştır.
Ülkemizde azo boyar maddelerin tüketici ürünlerine dahil edilmesinde kısıtlamalar yer almaktadır. Bunlar özellikle ciltle uzun süreli temas eden tekstil ve deri ürünlerdir. Aşağıda tabloda belirtilen her zararlı amin için yasal sınır 10 (ppm) olarak belirlenmiştir.
Bunun anlamı, uyumlu kalmak için, zararlı Azo boyalarının, bir üründe bulunan her bir deri ve tekstil bileşeninin kütlesinin % 0.003’ünden daha azını oluşturması gerektiği anlamına gelir.
Tüketici ürünlerinde azo boyalarının kullanımını kısıtlayan çeşitli tüketici güvenliği yasalarına ve endüstri düzenlemelerine uyulmasını adına üreticiler, tasarım malzemelerinin örneklerini analiz için test laboratuvarlarına göndermektedirler.
Bu maddeler için müşteri numuneleri Gaz Kromatografisi / Kütle Spektroskopisi (GC / MS) kullanarak test edilir.
Metot Hakkında
GC / MS cihazı, analitin kimyasal bileşimi hakkında bilgi veren bir test yöntemidir. Örnek materyallerde mevcut olması durumunda ilgili bileşikleri izole etmek, tanımlamak ve ölçmek için bu cihaz kullanlır. Bu cihaz ile azo boyar madde testinde ppb düzeylerinde sonuç elde edebilirsiniz.
Azo boyar madde testleri için tekstil ürünlerde TS EN ISO 14362-1 ve TS EN ISO 14362-3 , deri ürünlerde TS EN ISO 17234-1 ve TS EN ISO 17234-3 metotları kullanılmaktadır.
Yasaklı Azo Boyar Maddeler
No.Cas NoKimyasal Adı
1.92-67-14-Aminodiphenyl
2.92-87-5Benzidine
3.95-69-24-Chloro-o-toluidine
4.91-59-82-Naphthylamine
5.97-56-3o-Aminoazotoluene
6.99-55-82-Amino-4-nitrotoluene
7.106-47-8p-Chloroaniline
8.615-05-42,4-Diaminoanisole
9.101-77-94,4′-diaminodiphenylmethance
10.91-94-13,3′-Dichlorobenzidine
11.119-90-43,3′-Dimethoxybenzidine
12.119-93-73,3′-Dimethylbenzidine
13.838-88-03,3′-Dimethyl-4,4′-diaminodiphenylmethane
14.120-71-8p-Cresidine
15.101-14-44,4′-methylene-bis-(2-Chloroaniline)
16.101-80-44,4′-Oxydianiline
17.139-65-14,4′-Thiodianiline
18.95-53-4o-Toluidine
19.95-80-72,4-Toluenediamine
20.137-17-72,4,5-Trimethylaniline
21.60-09-3p-Phenylazoaniline
22.90-04-0o-Anisidine
23.96-28-12,4-Xylidine
24.87-62-72,6-Xylidine
25.106-49-0p-Toluidine
26.108-44-1m-Toluidine